Program kontrole gastrointestinalnih helminata malih preživara u lancu proizvodnje od odgajivača do potrošača

Abstract

Gajenje malih preživara, ovaca i koza, predstavlja značajnu granu stočarske proizvodnje. I pored činjenice, da broj ovaca i koza na društvenom i individualnom sektoru proizvodnje povremeno varira, ovoj grani privrede i njenom unapređenju poklanja se izuzetna pažnja. Razlog ovome ne leži samo u tradiciji, već i u saznanju da gajenje malih preživara predstavlja nacionalno bogatstvo, kako zbog proizvodnje vune i mleka, tako i jagnjećeg i jarećeg mesa, veoma traženog artikla na svetskom tržištu. Unapređenje ove proizvodnje vezano je za rešavanje niza različitih problema, koji imaju za cilj prvenstveno povećanje ekonomičnosti uz očuvanje zdravlja i dobrobiti životinja. U okviru ovih zadataka svakako se mora prvenstveno posvetiti pažnja zdravstvenoj zaštiti. Načinom gajenja koji je u već vekovima ustaljen kod malih preživara stiče se niz uslova koji pogoduju razvoju i održavanju velikog broja oboljenja različite etiologije. Među njima, jedno od vodećih mesta zauzimaju parazitske infekcije. Mnogobrojni su faktori koji doprinose pojavi, održavanju i širenju parazitoza. Među njih spadaju: zajedničko držanje životinja različitih starosnih kategorija, zajednička ispaša životinja različitih vlasnika, držanje velikih i malih preživara na istom pašnjaku, nepravilno korišćenje pašnjaka, veliki broj životinja na pašnnjaku, povoljni klimatski uslovi za razvoj i preživljavanje preparazitskih stadijuma i prelaznih domaćina koji su neophodni za razvoj određenih vrsta parazita u spoljašnjoj sredini a samim tim i infekciju životinja, kvalitet pašnjaka, zootehničke mere koje se sprovode (ili ne sprovode) i sl. Odsustvo ili neadekvatno sprovođenje mera suzbijanja parazita, takođe, doprinose rasprostranjenosti parazitskih infekcija. Neprosvećenost stanovništva, prvenstveno stočara, ubraja se među značajne činioce u epizootiologiji ovih oboljenja. Pašni način ishrane omogućava malim preživarima stalan kontakt sa prelaznim domaćinima (oribatidama, moluscama i sl.) i jajima i larvenim oblicima parazita, tako da ne postoji ovca koja nije inficirana makar jednom parazitskom vrstom. Na osnovu istraživanja u svetu i kod nas oboljenja parazitske etiologije dominiraju kod ovaca i koza i po prevalenci i po incidenci, praćena su značajnim morbiditetom i umerenim mortalitetom. Štete koje u ovoj proizvodnji nastaju posledica su negativnih patogenih efekata parazita na organizam domaćina. U povoljnim uslovima za razvoj i preživljavanje preparazitskih stadijuma u spoljašnjoj sredini, stiču se uslovi za infekcije većeg intenziteta, često većim brojem vrsta parazita, sa različitom lokalizacijom u organizmu domaćina. Posledica ovoga je razvoj klinički ispoljene bolesti, uz uginuće velikog broja jedinki, najčešće među mlađim kategorijama. Činjenica je, međutim, da parazitske infekcije u najvećem broju slučajeva protiču subklinički, odnosno za oko stočara “neprimetno”. Negativni ekonomski efekti prisutni su i u ovim situacijama i ispoljavaju se smanjenjem produkcije životinja, odnosno smanjenjem proizvodnje vune, mleka, slabijom odnegovanošću podmlatka, smanjenjem opšte telesne otpornosti, odnosno povećanom prijemčivošću prema agensima druge etiologije.